Hex door Thomas Olde Heuvelt

Primaire gegevens:
Auteur: Thomas Olde Heuvelt
uitgeverij: Luitingh-Sijthoff
Titel: Hex
Jaar van uitgave: 2o13 (vierde druk)
Titelverklaring:
In eerste instantie lijkt de titel te verwijzen naar de heks van Beek, Katharina van Wyler. Maar de spellingwijze is anders . Daarom verwijst de titel naar HEX, het controle-apparaat dat alles wat met de heks van Wyler te maken heeft registreert. Zo kan men daar altijd zien waar de heks van Wyler zich op dat moment bevindt. Het hoofd van HEX heet Robert Grim en hij staat in contact met de AIVD. HEX heeft zeven werknemers die goed met elkaar kunnen samenwerken. Een ervan richt aan het einde zijn pistool op de heks maar doodt daardoor twee kinderen die met de heks optrokken. Katharina blaast haar adem in zijn gezicht en hij sterft aan de pest.
Samenvatting:
Deel 1 2day?#steniging
In het eerste hoofdstuk maken we kennis met Stefan de Graaf en zijn gezin: vrouw en twee zoons. Ze wonen in Beek (een Gelders dorp nabij de Duitse grens) en we zien ook "oma" (die een vreemde heks is). Via een App kun je zien waar de heks is. Er is blijkbaar een volgsysteem waarin de heks steeds door bewoners wordt aangemeld. In het tweede hoofdstuk wordt al iets meer duidelijk van de vreemde situatie. Buitenstaanders worden zo veel als mogelijk geweerd in het dorp, want je kunt het vanwege de vloek van de heks daarna niet meer verlaten. Er is een controleteam (HEX o.l.v. Robert Grim) dat daarop let.
Bij mensen van buiten wordt een geldbedrag aangeboden als ze een huis niet kopen. In het verhaal kopen twee buitenstaanders het mooie huis toch en worden daarna geconfronteerd met het verschijnen van de heks in hun huis. (home encounter) Maar ze kunnen er nu niet meer weg. Robert Grim legt daarna aan die bewoners (en dus ook aan de lezer) uit hoe de heks als 350 jaar in Beek woont, ze is opgehangen, omdat ze haar eigen kind tot leven had gewekt en van hekserij was beschuldigd. De bevolking heeft destijds haar ogen en mond dichtgenaaid. Toen men in 1967 de hechtingen van de mond wilde weghalen, kwam er onheil in het dorp. Niemand mag daarom volgens de Noodverordening contact hebben met de heks en haar ook niet aanraken. Wie het toch doet, krijgt polderdetentie (wordt geïsoleerd) Een (dorps)Raad met Raadsheer Kobus Mater heeft het daarbij voor het zeggen.
Jongelui uit het dorp willen toch iets ondernemen om een einde te maken aan hun isolement. Op woensdag komt de heks altijd lopend naar het centrum. Timo de Graaf, een computerfreak, heeft een clubje (OYE: Open your Eyes) dat filmpjes opneemt en op een geheime internetsite zet.
Zo laten ze de heks tegen een lantaarnpaal aanlopen. De grootste pestkoop is Jelmer Holst, de zoon van een overleden slager. Gemma, zijn moeder, brengt in het geheim offers aan de heks (o.a. paté) ook ter compensatie voor wat haar zoon doet. Maar hij is niet te stuiten: hij treitert de hekst steeds meer.
Op Allerheiligen is er een openbare feestdag in Beek: dan mogen andere mensen ook van buiten het dorp een zgn. heksenverbranding bijwonen. Er is veel toeloop van buitenaf.
Gemma doodt die dag een in een kerker opgesloten psychopathische man. De Raad beslist in een vergadering met de bewoners wat er met het lichaam moet gebeuren: anoniem en oneervol begraven buiten de begraafplaats. Stefan de Graaf is daartegen, maar vindt geen gehoor bij de rest van het dorp.
Jelmer gaat met twee vrienden Jules en Burak door met het treiteren. Met een Stanleymes kerft hij in de borst van Katharina en hij hitst de hond Fledder van Timo tegen haar op. Niet lang daarna neemt de heks wraak:
- de hond raakt zoek en hij wordt opgehangen aan een boom teruggevonden
- het water van de beek wordt enige tijd bloedrood
- de paarden van de familie De Graaf breken los.
Het dorp (inclusief de Raad en Robert Grim van HEX) weet niet waarom Katharina zo boos is geworden. Gemma Holst gaat weer een pauw offeren, die de heks de dagen erna blijft koesteren en ronddragen. Een paar dagen later hoort Timo 's avonds zijn hond Fledder blaffen en hij gaat met zijn buurjongen Laurens op zoek naar het dier. Hij neemt zijn camera mee en hij ziet hoe Jelmer Holst en zijn twee vrienden de heks stenigen. Timo wordt gesnapt en hij wordt bang. Hij licht zijn vader Stefan in en ze gaan samen naar Nijmegen om zijn computer te schonen van alle beelden van OYE. De beelden van de steniging heeft hij nog wel. Stefan vindt het zijn taak om Grim van HEX in te lichten wat er met de heks is gebeurd. Die vertelt het aan de de Raad. Gemma wordt door Kobus "vrijwillig" gedwongen uit de Raad te stappen. Jelmer en zijn twee vrienden worden opgepakt en er is een volksgericht. Ze worden tot 20 (Jelmer) resp. 10 geselslagen veroordeeld. 2/3 van het dorp is daarvoor. Een beul voltrekt de straf in het openbaar: het lijken de middeleeuwen wel. De heks bekijkt de geseling van een afstandje. De jongens worden lichamelijk flink toegetakeld, maar hun wacht ook polderdetentie. Weken later ziet Timo een geradbraakte Jelmer. Hij schrikt daarvan en is van slag. 's Nacht wordt hij bezocht door een persoon die een IPhone op hem richt.
Deel 2 2night?dood
Vrijdag 14 december 2012 wordt een zwarte dag. Stefan de Graaf vindt zijn ene zoon Timo die zich opgehangen heeft en zijn andere zoon Max die zijn ogen heeft dicht gelijmd en giftige paddenstoelen uit een heksenkring heeft gegeten. Hij moet direct naar het ziekenhuis in Nijmegen.
Stefan is van slag. Hij wil dat zijn zoon Timo begraven wordt: het hele dorp is aanwezig. Gemma gaat naar huis en wil als ze haar zoon Jelmer ziet hem met een schaartje uit zijn ellende verlossen. Als ze om zich heen kijkt, ziet ze dat alle vleesproducten in haar vitrine bedorven zijn. Niet zo heel erg, want ze heeft toch geen klanten meer.
Stefan de Graaf is radeloos. Hij hoopt dat de heks zijn dode zoon terug zal brengen. Hij ontmoet Laurens die hem zegt de computer van Timo nog eens te bekijken. Hij ziet een filmpje waarin Timo en Laurens op zoek zijn naar de dode Fledder. Hij ziet een vage afbeelding van de hond. Kan het toch? Plotseling wordt Stefan overvallen door zijn huis binnenvliegende uilen. Hij dreigt bovendien te stikken en braakt een uilenbal uit. Daarin zitten blonde haren als die van Timo. Hij ziet ook Katharina de heks en smeekt haar de dode Timo tot leven te brengen. Het lijkt alsof de heks hem vraagt haar te volgen en hij gaat mee. In de schuur vraagt ze hem haar kettingen door te knippen. Stefan doet het. Maar hij maakt ook de hechtingen van mond en ogen los. Het Boze Oog is open en de verdoemenis van het dorp staat voor de deur: de stroom in Beek valt uit; de grond siddert. Katharina wil dat Stefan zich verwijdert: hij rent voor zijn leven.
Jolanda in Nijmegen bij Max voelt het ook: ze krijgt een angstvisioen over allemaal dode kinderen. Ze laat haar vader komen om haar en Max naar Beek te brengen. Vóór de dorpsgrens zet hij haar uit de auto: ze draagt Max naar Beek. Daar is de ontreddering groot. Raadsheer Kobus Mater pleegt zelfmoord. Twee kinderen krijgen te eten van de heks en volgen haar daarna. Gemma krijgt een verschijning van Katharina die haar iets toefluistert. Ze interpreteert dat alsof ze haar zoon Jelmer moet opofferen. De volgende dag is de ontreddering in Beek groot. De bevolking wil zich wreken. Wanneer Jelmer Holst naar buiten komt, wordt hij gelyncht. Dan komt de heks met de twee kinderen. Een collega van Robert Grim, Martijn, heeft een pistool te pakken gekregen, Hij richt het op de heks, maar hij is geen scherpschutter en doodt de twee kinderen. De hekst blaast hem in zijn gezicht en overal verschijnen pestbulten. Hij sterft.
Stefan de Graaf wordt in een bos wakker; hij heeft een vreselijk visioen gehad over kinderen van Beek die allemaal zouden sterven. Hij keert terug naar het dorp en ziet er de complete chaos. Vervolgens ziet hij Katharina die naar dit alles staat te kijken. Ze wijst met haar vinger naar het kleine kerkje en geeft aan dat Jolanda en Max daarin zitten. Maar hij wordt betrapt: de bevolking ziet hem als de dader van het onheil door het openen van de ogen van Katharina. Hij wordt opgebracht en in het kerkje gesmeten, dat daarna in de hens wordt gestoken. Hij ziet Jolanda en Max.
Stefan bekijkt nu alles door de ogen van Katharina: hij is nu ook verketterd: de schuld van alles ligt bij de mensen van Beek. Hij duikt onder in de kelder en dan spreekt Katharina haar vloek uit. Alle dorpelingen die nog leven, verzamelen zich in een processie en storten zich in de Waal. Het is Kerstmis 2012.
Epiloog
Stefan de Graaf wordt wakker in zijn eigen huis. Hij is de enige overlevende van Beek. Hij ziet in dat hij stomme dingen heeft gedaan. Wensen gehad en offers gebracht die niet konden worden ingelost. Dan hoort hij geklop op de deur. Is het Timo die toch terug is gekomen? Hij ziet een silhouet. HIj ontdekt dat het geklop op de deur niet van Timo komt. Het ding blijft aankloppen. Stefan, die arts is, pakt de hechtdraad en begint zijn ogen dicht te naaien. Hij wil eeuwige duisternis.
Ruimte
Het verhaal speelt zich af in Beek. De bewoners kunnen hier niet weg, want zodra ze een paar dagen uit Beek zijn, krijgen ze zelfmoordneigingen. Hoe verder weg van Beek, hoe sneller het proces daarvan verloopt. Beek ligt dicht bij Nijmegen, veel mensen werken daarom ook daar.
Vertelwijze
Het perspectief wisselt van personage. Er kan daarom maar het best gezien worden dat het verhaal verteld wordt door een alwetende verteller.
Je kunt dat soms merken aan tussenzinnetjes als: " En dat zou het ook doen, alleen niet op de manier die Timo voorzag" (blz. 108)
"Ze wisten dat hij degene was die de ogen van de heks had geopend. Stefan de Graaf was als een zondebok in een zeventiende-eeuwse, bijgelovige dorpsgemeenschap... en iedereen weet hoe dat soort verhalen zich ontrafelt." (blz. 328)
"Achteraf kon Stefan zich de volgende minuten maar moeilijk voor de geest halen. Al wat hij wist was dat hij het koud had tot in het merg van zijn botten, een kou waarvan hij wist dat hij er nooit meer van zou opwarmen." (blz. 338)
Wel zijn er een paar personages van waaruit meer van binnenuit wordt verteld: Stefan de Graaf, zijn zoon Timo, zijn vrouw Jolanda, Robert Grim (van HEX), Gemma Holst (de slagersvrouw).
In zo'n situatie wordt een gedachte van deze personages cursief afgedrukt. Je weet dan als lezer dat het een innerlijke gedachte van een personage is.
Het boek heeft twee delen en een korte epiloog:
Deel 1 2day? #steniging
Deel 2 2night?#dood
Epiloog
Beide delen worden onderverdeeld in genummerde hoofdstukken zonder titel. Deel I omvat de hoofdstukken 1-22; deel 2 de hoofdstukken 23-32.
In principe worden deel 1 en 2 chronologisch verteld. Deel 1 betreft het verhaal van het pesten van de jongens en van de steniging van de heks door drie jongens en eindigt met hun straf door de bevolking. Deel 2 beschrijft de gevolgen daarvan: de dood van Timo in december 2012 en de wens van Stefan zijn zoon tot leven te brengen, waarbij hij de hechtingen van de heks verwijdert, met alle gevolgen van dien.
Thematiek
Thema: Wraak
Omdat Katharina eeuwen geleden is vermoord door de dorpelingen in Beek [ze is opgehangen wegens hekserij] is ze daarna op wraakexpeditie gegaan. Daarna hebben weer andere dorpelingen haar ogen en mond dichtgenaaid en is ze blijven rondzwerven in Beek. Er heerst een vloek over het dorp: bewoners zullen tot in lengte van jaren het dorp niet kunnen ontvluchten. Er is daarvoor ook een speciaal centrum {HEX} dat de heks en de bewoners van Beek in de gaten houdt. De bevolking wordt in toom gehouden met een Noodverordening die door de Raad wordt gehandhaafd. Aan het hoofd daarvan staat een Raadsheer Kobus Mater. Als een groep jongens in 2012 besluit dat er een einde moet komen aan de vloek, waarbij ze de macht van de heks proberen te breken, gaat het mis en niet zo'n beetje ook, Jelmer en twee vrienden stenigen aan het einde van deel I de heks en wanneer Timo de Graaf dat via een filmpje aan zijn vader laat zien, neemt hij zijn verantwoordelijkheid. Het dorp was door de heks namelijk al voor een vorige pesterij (het prikken met een Stanleymes door Jelmer in de borst van Katharina) stevig gestraft. Jelmer wordt bestraft, maar de wraakzucht van de heks is nog niet voorbij. In deel II moet Timo dat met de dood bekopen en zijn broertje met een ernstige paddenstoelvergiftiging en oogblessure. Stefan de Graaf wil zijn zoon uit de dood terughalen en brengt daarvoor een offer: hij maakt de hechtingen in het oog en de mond van de heks ongedaan en dat betekent een soort Apocalyps: het einde der tijden in Beek. Als de bevolking eerst denkt dat Jelmer de hechtingen heeft verwijderd, neemt zij wraak door hem in het openbaar te lynchen. Daarna is Stefan aan de beurt: hij wordt achterna gezeten en springt in de kelder van de kerk. Daar komt hij tot het inzicht dat de schuld van de ondergang niet aan de heks ligt, maar aan de inwoners van Beek. Het gaat om een kwestie van wraak of liefde.
Personen
Stefan de Graaf
Stefan is arts in Nijmegen, getrouwd met Jolanda en heeft twee zoons: de oudere Timo en de wat jongere Max. Hij heeft wel een goede relatie met Max. Die stelt hem aan het begin de vraag wie hij in een noodsituatie zou opofferen: zijn zoon of de rest van het dorp. Even komt er een verwijdering tussen hen in het verhaal, maar als Timo in de problemen komt bij het zien van de steniging van de heks staat hij zijn zoon weer bij. Terwijl hij de wandaad helpt oplossen, komt de wraak ook bij hem terecht. Timo wordt gedwongen (door Jelmer en Katharina?) zich op te hangen en dan wil Stefan graag zijn zoon terug. Hij onthecht daarvoor de ogen en de mond van de heks, maar dan breekt de hel pas echt los. Beek beleeft zijn laatste dagen en Stefan moet zich in veiligheid brengen. Opnieuw doet hij wat de heks hem wijst: hij wordt bijna gelyncht en in een kerker gegooid. Als de kinderen van de heks worden doodgeschoten, komt de ultieme wraak. De bevolking wordt behekst en loopt de rivier de Waal in. Stefan denkt zijn zoon terug te zien bij de deur en naait zijn ogen dicht. Hij is de enige overgebleven inwoner van Beek en hij begint zijn ogen dicht te naaien. Hij kan de catastrofe niet onder ogen zien.
Jelmer Holst
Jelmer is de grootste pestkop van de vrienden, maar hij gaat erg ver. Hij steekt een mes in de half vergane borst van Katharina en en later stenigt hij haar met een paar vrienden. Hij wordt in het openbaar gegeseld en neemt toch weer wraak op Timo door een fluisteropname van de heks te gebruiken, waardoor die zich ophangt. Jelmer wordt later ervan verdacht de ogen van de heks te hebben geopend en door een woedende menigte gelyncht.
Gemma Holst
Gemma is weduwe nadat haar man - de slager - is overleden. Ze brengt offers aan de heks, wat eigenlijk niet mag. Ze zit nota bene zelf in de Raad van het dorp. Ze doet dat om de heks Katharina mild te stemmen met betrekking tot de wandaden van haar zoon. Als Jelmer wordt opgepakt wegens de steniging van de heks, wordt zij gedwongen door Kobus Mater om "vrijwillig" uit de Raad te gaan. Wanneer ze terugkomt van de begrafenis van Timo heeft ze even de neiging Jelmer met een schaartje te doden, maar ze doet het niet. Daarna moet ze toezien hoe hij gelyncht wordt.
Timo de Graaf
Timo is best een goede jongen. Hij is computerfreak en zet door hem opgenomen filmpjes met zijn GoPro op een internetsite, maar hij heeft een morele grens. Het steken van de heks met een Stanleymes door Jelmer veroordeelt hij sterk. Helaas wordt zijn hond de dupe. Wanneer hij die 's nachts hoort blaffen, denkt hij dat hij weer levend is geworden. Op zoek naar de hond ziet hij de steniging. Hij kan daar niet mee leven en vertelt aan zijn vader wat hij gezien heeft. Die zorgt ervoor dat Jelmer wordt opgepakt en gestraft. Timo wordt bang o.a. van Jelmer. Die neemt wraak door met zijn smartphone een boodschap van Katharina te laten horen. Daarna hangt hij zich op.
Robert Grim
Robert is werknemer van HEX en eigenlijk een goede kerel. Hij wil de ellende die hij in Beek waarneemt wel meedelen aan de AIVD, maar de Raadsheer Kobus Mater verbiedt hem dat. Hij gaat met het dorp ten onder als Stefan de hechtingen van de heks verwijdert.
Kobus Mater
Kobus is de Raadsheer van het dorp en zo'n beetje de ongekroonde koning. Hij heeft veel macht. Hij verbiedt Robert Gras dingen te melden bij de AIVD en hij spreekt de straffen uit bij de rechtszaak tegen Jelmer. Hij gebruikt daarbij Bijbelteksten. maar als het erop aankomt is hij laf: als de vloek van de heks bewaarheid wordt en de chaos in beek overheerst, laat hij de boel in de steek door zelfmoord te plegen.
Verdiepingsopdracht
Ik heb voor de opdracht gekozen waarin ik een fictief krantenartikel schrijf.
Hex van Thomas Olde Heuvelt: Fictie of toch echt?
De fictieve roman 'Hex' van Thomas Olde Heuvelt blijkt misschien toch niet zo fictief te zijn als we dachten. Er zijn meldingen binnengekomen over hekserij in het dorpje Beek. En nee, niet dat dorpje dicht bij Nijmegen, zoals in het boek werd beschreven, maar het dorpje Beek in Limburg. Er schijnt een vrouw rond te lopen die ernstig verminkt is. Het is echter geen replica van Katharina van Wyler, want deze mogelijke heks heeft een dichtgebrande mond en dichtgebrande ogen in plaats van dat ze dicht genaaid zijn. Er zijn al tientallen doden gevallen en er zijn videobeelden uitgekomen van de heks die bovennatuurlijke daden uitvoerd.
Maak jouw eigen website met JouwWeb