De passievrucht door Karel Glastra van Loon

Primaire gegevens
Auteur: Karel Glastra van Loon
Titel: De passievrucht
Uitgever: L.J. Veen
Jaar van uitgave: 1999

 

Titelverklaring
Met de passievrucht wordt waarschijnlijk de vrucht bedoelt die met passie ‘gemaakt’ is. De vrucht is hier dan de baby, Bo, die uit de passie tussen de vader van Armin, Cor, en Monika is verwekt. De titel wordt niet letterlijk in het boek vermeld.

 

Korte samenvatting van de inhoud
Armin Minderhout, 36 jaar, woont met zijn vriendin Ellen en 13-jarige zoon Bo in het hedendaagse Amsterdam. Bo is het kind van Armin’s vroegere vriendin en tevens beste vriendin van Ellen, Monika, die al 10 jaar dood is. Monika was misselijk geweest, kreeg griep en was binnen enkele dagen gestorven aan bacteriële meningitis, hersenvliesontsteking. Armin is corrector bij een wetenschappelijke uitgeverij en is gek van vogels. Na een medisch onderzoek in een IVF-kliniek, Ellen en Armin kregen maar geen kinderen samen, blijkt Armin al zijn hele leven onvruchtbaar te zijn. Hij heeft het syndroom van Klinefelter, een afwijking van de geslachtschromosomen. Alles wat hij al die jaren over zijn leven en zichzelf heeft geloofd, moet hij heroverwegen. Armin begint de zoektocht naar de echte vader, de ‘’dader’’, hij kan het Monika immers niet meer vragen.
Hij vertelt het aan zijn beste vriend, Dees, die ervan schrikt, want Bo lijkt zoveel op Armin! Vervolgens schrijft Armin alle verdachten op in zijn agenda en gaat bij ze langs. Als eerste bezoekt hij Robbert Hubeek, een vroegere ex van Monika. Hij blijkt helemaal niets te weten van Monika’s dood en weet zelfs niet meer hoe haar zoon heet, dus dit blijkt niet de vader van Bo te zijn. Vervolgens gaat hij bij Monika’s huisarts langs, want arts-patiënt relaties komen nou eenmaal voor, denkt Armin. De huisarts verzekert Armin dat er nooit ongepaste intimiteiten hebben plaatsgevonden tussen Monika en hem en hij kan ook niks vinden in Monika’s dossier over zaken die ze in vertrouwen over haar zwangerschap vertelt zou kunnen hebben.
De laatste verdachte is Niko Neerinckx, een vroegere collega van Monika van reisbureau ‘’De Kleine Wereld’’. Volgens Ellen was Monika absoluut niet op Niko verliefd geweest en verspilt Armin er zijn tijd aan, maar toch gaat Armin erheen. Omdat Niko op reis is, ontmoet hij eerst zijn vrouw, Anke. Armin stelt zich voor als ene Erik Aldenbos, die vroeger in hun huis had gewoond en op zolder nog een brief verstopt had liggen van emotionele waarde. Hij komt er al vragende achter dat ze 3 kinderen hebben, waarvan er een Bo heet. Hij vraagt door en ontdekt dat Niko hem zo heeft willen noemen, omdat hij nog een jongetje kende die Bo heette…Bovendien ziet Armin een foto van Monika in hun fotoalbum. Nu weet Armin zeker dat Niko de vader is van Bo. Dees overtuigt Armin ervan dat hij alles alleen maar erger maakt als Armin het Niko wil vragen en dat hij het beter op onbeantwoorde vragen kan houden dan de antwoorden te weten. De vrouw van Niko zal dan immers van Niko weggaan en wat schiet je ermee op als iets wordt bevestigd wat je vermoed? Ook Ellen dringt erop aan het niet aan Niko te vragen, want Monika heeft nooit wat in die man gezien volgens haar. Armin volgt hun advies op. Vlak hierna overlijdt Armin’s vader, Cor, zijn moeder is 2 jaar geleden al gestorven aan darmkanker. Na een ruzie met Ellen gaat Armin met Bo een lang weekend naar Ameland. Daar vertelt Armin, in dronken toestand, eindelijk aan Bo dat hij zijn zoon niet is en Bo slaat op hem in. Weer thuis ontruimen Armin en Dees het huis van Armins overleden ouders en komt hij een doos tegen met liefdesbrieven van zijn ouders. Hij ontdekt een briefje met: ‘ik ben zwanger. M.’ erop, dit kan maar een ding betekenen: zijn vader is de dader! Thuis komt hij totaal verward aan bij Ellen en Bo. Ellen geeft Armin een ander briefje van Monika die aan Bo gericht is en waarin staat dat Bo’s opa zijn vader is. Dit briefje heeft Ellen van Monika gekregen toen Monika nog leefde en Ellen heeft dus ook al die jaren geweten dat Armin niet de vader is van Bo. Ellen moet vervolgens het hele verhaal vertellen van de jarenlange spanning tussen Armins vader en Monika en het ‘slippertje’ van ze, waardoor Bo verwekt is.
Aan het eind van het verhaal is Armin helemaal niks meer, geen vader, geen zoon, geen geliefde, geen vriend, niets. Hij is opgehouden te bestaan en moet zichzelf opnieuw gaan uitvinden, zoals hij zegt. Bo is zijn halfbroer en heeft alleen daarom enkele overeenkomsten met hem. Hij noemt Bo ‘’het koekoeksjong dat mijn eigen vader in mijn nest legde’’.

Structuur
Het verhaal bestaat uit 45 best korte hoofdstukken en die hoofdstukken bestaan dan vaak weer uit een of meerderen witregels. De hoofdstukken zorgen voor afwisseling van gesprekken, gebeurtenissen in het heden en in het verleden. De witregels geven in de hoofdstukken op hun beurt weer aan dat er (even) een andere gebeurtenis komt, vaak een flashback, maar ook vaak Armins gedachten of ideeën over het laatst vertelde vóór de witregel.
Er is een en al samenhang tussen de tekstelementen en de gebeurtenissen. De gebeurtenissen worden namelijk telkens opgevolgd door tekstelementen over die gebeurtenis, bijvoorbeeld gedachten erover. De tekstelementen gaan ook bijna alleen om de gebeurtenissen, ze geven gevolgen en gedachten weer op die tekstelementen.
Eigenlijk is het één grote verhaallijn, maar je zou de flashbacks in de tijd dat Monika nog leefde en Bo nog klein was als een tweede verhaallijn kunnen zien. De relatie tussen de flashbacks en het heden is het verleden en de gevolgen ervan in het heden. Door de flashbacks snap je het heden, omdat je zeg maar meer achtergrondinformatie krijgt.
Het verhaal begint in medias res, midden in de handeling dat Ellen en Armin in de auto zitten naar het ziekenhuis en vervolgens van de arts te horen krijgen dat Armin al zijn hele leven onvruchtbaar is. De gebeurtenissen hiervoor, zoals de relatie met Monika, worden pas later in het verhaal verteld en dan wordt pas duidelijk wie Ellen is, waarom ze een vruchtbaarheidstest lieten doen enzovoorts.
Er is geen cyclische opbouw, het verhaal begint namelijk als Ellen en Armin te horen krijgen dat Armin onvruchtbaar is en het eindigt met het uitstrooien van Cors as over dat van het graf van Monika.

Vertelperspectief
Dit verhaal heeft een ikvertelperspectief.
Dit is erg onbetrouwbaar, omdat je alleen meeleeft vanuit de ogen van de ikfiguur en je leert alleen de gedachten, gevoelens en ideeën (innerlijk) van de ikfiguur kennen en niet van de andere personages. Dit is erg subjectief en dus onbetrouwbaar.
De functie van de ikvertelsituatie is, dat het ook maar over één persoon gaat: de vader die erachter komt geen vader te zijn. Het onderwerp is ook (de twijfel aan) het vaderschap en dit kan alleen maar uiteengezet worden vanuit de ogen van de vader.